Lokalizacja punktów pobierania próbek środowiskowych
Rejs IO PAN r/v„Oceania” – Maj 2013
Rejs IM r/v„Santa Barbara”- listopad 2013
Pobierano:
- próbki osadów powierzchniowych i rdzenie osadów
- organizmy bentosowe
- woda morska powierzchniowa i przydenna
Badania środowiskowe
analizy biologiczne
- identyfikacja organizmów bentosowych
oraz analizy chemiczne w kierunku określenia stężenia:
- metali ciężkich (As, Cd, Pb,Cd, Co, Cr, Cu, Fe, Mn, Ni, Zn),
- trwałych zanieczyszczeń organicznych (TZO) –WWA, PCB
- radionuklidów -137Cs
Zanieczyszczenia z grupy chlorowanych bifenyli (PCB)
Σ 7 kongenerów PCB – CB 28, CB 52, CB 110, CB 118, CB 138, CB 153, CB 180 (0,3 µg/gsm)
Stężenie poszczególnych związków z grupy PCB zawierało się w zakresie: limit oznaczalności LOQ (0,010 ng g-1 d.w.) – 0.783 ng g-1s.m.
Najwyższe wartości zmierzono w przypadku próbek osadów pobranych na stacjach zlokalizowanych na Rynnie Słupskiej (obszar badawczy 4 i 6) charakteryzujących się znaczną zawartością materiału mulistego
Zanieczyszczenia z grupy wielopierścieniowych węglowodorów aromatycznych (WWA):
Σ-12 związków fluorenu, fenantrenu, antracenu, fluorantenu, pirenu, benzo(a)antracenu, chryzenu, benzo(b)fluorantenu, benzo(k)fluorantenu (łącznie oznaczanego jako benzo(b+k))fluoranten), , benzo(a)pirenu, benzo(ghi)perylenu, dibenzo(a,h)antracenu oraz indeno(1,2,3-c,d) pirenu. (1,0-1,5 ug/g s.m.)
Stężenia rtęci w analizowanych próbkach osadów dennych zawierały się w zakresie od 0.3ng∙g-1 do 19 ng∙g-1..
Najwyższymi stężeniami rtęci charakteryzowały się punkty pomiarowe z obszaru dna pokrytego osadami mulisto-ilastymi, co wynika z powinowactwa rtęci do materii organicznej. W żadnej z analizowanych próbek nie uzyskano stężeń przekraczających wartość tła geochemicznego rtęci dla tej części Bałtyku, która została oszacowana na poziomie 80 ng∙g-1.
Stężenia badanych metali w osadach dennych, w porównaniu do norm prawnych i wartości iłowych
Pierwiastek | Tło geochemiczne
(Uścinowicz 2011) |
Wartość dopuszczalna
(Dz.U. 2002 nr 55 poz. 498) |
Wyniki własne | |
Średnia | Maksimum | |||
Pb [µg∙g-1] | 32-56 (20-25cm) | 200 | 16.94 | 72.30 |
Hg [ng∙g-1] | 20-80 (15-20cm) | 1000 | 4.02 | 16.9 |
As [µg∙g-1] | 5-20 (15cm) | 30 | 5.89 | 21.03 |
Cd [µg∙g-1] | 0.5-1 (20cm) | 7.5 | 0.24 | 1.29 |
Cr [µg∙g-1] | 52-80 (20-25cm) | 200 | 20.52 | 95.82 |
Co [µg∙g-1] | 5 | 7* | 6.4 | 21.84 |
Cu [µg∙g-1] | 26-45 (15cm) | 150 | 12.77 | 62.20 |
Zn [µg∙g-1] | 5-50 (20-25cm) | 1000 | 46.63 | 210.49 |
Mn [µg∙g-1] | 290-1000 | 338.36 | 2152.79 | |
Ni [µg∙g-1] | 1-50 | 75 | 11.37 | 57.63 |
Fe [mg∙g-1] | 1.9 – 3.5 | 6.3* | 1.7 | 5.0 |
- wartość tła geochemicznego wg. OSPAR
Meiofauna
Zmiany w bioróżnorodności i składzie taksonów meiofauny są wskaźnikiem pogarszania się lub poprawy warunków tlenowych w osadzie. Bioróżnorodność meiofauny jest niewielka, fauna jest silnie zdominowana przez Nematoda.
Nematoda są organizmami silnie odpornymi na brak tlenu i nadmiar biogenów w osadzie. Natomiast prawie nieobecne w badanym obszarze Harpacticoida są organizmami wrażliwymi na te parametry.
- Obecność konstrukcji wsporczych nie powinna znacząco wpływać na meiofaunę.
Nematoda
Harpacticoida
Makrofauna
Różnorodność dna jest czynnikiem wspierającym bioróżnorodność makrofauny.
Generalnie, bioróżnorodność makrofauny w badanym rejonie była niska.
Obecność gatunków tzw. oportunistycznych może wskazywać na zaburzenia w środowisku, np. zanieczyszczenia, pogarszanie się warunków tlenowych. Przykładem gatunku oportunistycznego jest Scoloplos armiger, gatunku dominującego na niektórych stacjach, a wytrzymującego znaczne ubytki tlenu w osadzie.
- Obecność konstrukcji wsporczych może sprzyjać zwiększaniu bioróżnorodności i/lub zwiększaniu ilości i liczebności gatunków oportunistycznych.
© Maria Włodarska-Kowalczuk & Piotr Bałazy IOPAN
Epifauna
Bioróżnorodnośc epifauny w badanym obszarze była bardzo niska na dnie piaszczystym, wyższa na dnie twardym, kamienistym.
Biomasa epifauny w badanym rejonie jest niewielka, zdominowana przez licznego omułka.
- Obecność konstrukcji wsporczych – elementu twardego – na dnie piaszczystym będzie promowało wzrost bioróżnorodności i biomasy gatunków przytwierdzających się do dna, takich jak omułek.
Organizmy porastające konstrukcje
Większość ma niewielkie znaczenie dla funkcjonowania otaczającego ekosystemu (np. Bryozoa -Mszywioły odżywiające się mikroplanktonem).
Niektóre, np. masowo rozwijające się na podwodnych konstrukcjach polipy drapieżnych meduz, żerują na ikrze i larwach ryb, i mogą znacząco wpłynąć na funkcjonowanie i bioróżnorodność ekosystemu.